کۆمەڵکوژی دەرسیم یەک لە گەورەترین کۆمەڵکوژیەکانی مێژووی مرۆڤایەتیە
بە بۆنەی 84هەمین ساڵی کۆمەڵکوژیەکەی دەرسیم
ماوەیەک نزیکەی حەوت ساڵ داوی شۆڕشی کۆماری ئارارات . بە هاوڕایی کۆمەڵێک لە سەرکردە کوردەکان ئاگری شۆڕشی باکووری کوردستان بە سەرکردایەتی سەید ڕەزا دژ بە سیاسەتی دەوڵەتی تورکیا و بەریارەکانی بە مەبەستی تواندنەوە و بنەبڕ کردنی نەتەوەی کورد و نەتەوەکانی تری ناو جوغرافیای تورکیا هەڵگیرسا .
دەوڵەتی تورکیا بە دەرکردنی یاسایەک لە ساڵی 1934 دا بە ناوی (سیاسەتی سەرلەنوێ نیشتەجێکردن ) تا بە پێی ئەم یاسایە کەمینەکانی تر و لە هەموویان گرینگتر کوردەکان بە سەر ناوچە زۆرینە تورکدا بڵاو بکەنەوە . بە زۆرەملی وەبەر خوێندنی تورکیان بنێن ، زمانی دایکی لە بیر بکەن و کەلتوور و داب و نەریتی تورکیان بخەنە مێشک و هەموو نەریت و بەهاکانی خۆیان لێ قەدەغە بکەن و لە نێو تورکاندا بیانتوێننەە . لە هەمان کاتدا لە هەر ئەگەرێکدا کۆنترۆڵی تەواویان لەسەریان هەبێت .
لە ساڵی 1935 دەوڵەت یاساکەی خستە بواری جێبەجێ کردنەوە . پلانەکە بە گۆڕینی ناوی دەرسیم بۆ تونجەلی و کوچی زۆرەملی دانیشتوانی دەرسیم و ناوچەکانی دوروبەری دەستی پێکرد.
کوردانی دەرسیم دژی ئەم بریارە بوون و بۆ دەربڕینی ناڕەزاییەکەیان لە کانوونی دووهەمی ساڵی 1937 نامەیەکی ناڕەزاییان بۆ حاکمی شارەکە نارد . بەڵام حاکم لە باتی دوزینەوەی ڕێگا چارە نامەبەرەکانی کرت و کوشتنی .
ئەم کردەوە ژیلەموی شۆڕشی گەشانەوە،سەید ڕەزا کە ڕێبەری شۆڕشەکەی دەکرد ، شۆڕش و ڕاپەرین دەستی پێکرد . لە چەندین شوێن شەڕی چەکداری دژ بە دەوڵەت هاتە ئاراوە و درێژەی کێشا .
دەوڵەتی تورکیا بە مەبەستی سەرکوتی شۆڕشەکە زیاتر لە 25000 سەربازی بە باشترین چەکەکانیانەوە لە ناوچەکانی دەوروبەری دەرسیم ، ئەرزروم و ئەرزنگان دامەزراند . جەنەڕالێکی بە ناوی ئاڵپ دۆغان بۆ سەرکردایەتی شەڕی دژی سەید ڕەزا و شۆڕشەکەی دیاری کرد . دەوڵەت لە پێشکەوتووترین چەکەکانی لەم شەڕەدا کەڵکی وەردەگرت . لە هەر شوێنێک بەرگری و تێکهەڵجوون بوایە دەوڵەت بێباکانە خەڵکی سڤیلی دەکردە ئامانج و بە دڕندانەترین شێوە بە تۆپ و فڕۆکە بۆمبارانی دەکردن.
لە ماوەیەکی کورتدا دووجار شاری دەرسیم بۆمباران کرا . خەڵک هەڵدەهاتن و پەنایان بۆ شاخ و ئەشکەوتەکان دەبرد. دەوڵەتی تورکیا بۆ یەکەمجار چەکی شیمیای و ژەهری دژی شۆڕش و خەڵکی سڤیل بەکار هێنا . سپای تورک درگای ئەشکەوتەکانیان دەتەقاندەوە و زیندەبەچاڵیان دەکردن .
ئیحسان سەبری چاغلیان گول وەزیری دەرەوەی ئەوکاتەی تورکیا وەک شایەد‌حاڵیک باسی کۆمەڵکوژیەکە دەکات و دەڵێت سپا گازی ژەهراوی دژی دەرسیمیەکان بەکار هێناوە . تەنانەت ژەهری لە ئەشکەوتەکانیش دەکرد . نەک تەنیا مرۆڤ هوموو گیانلەبەرەکانیش دەمردن . دەڵێت ئەوەی سپا کردی کۆمەڵکوژیەکی وەحشیانە بوو.
بە سەدان ژنی کورد بۆ پاراستنی خۆیان و کەرامەتیان لە دەستدرێژی تورکەکان لە چیاو خۆیان هەڵدایە ناو ڕوباری مونزورەوە ، مونزوری بە خوێنی کورد سوور، ئێستاشێ پێوەبێت خەڵکی درسیم لە یادی ئەو ڕۆژەدا گوڵ دەخەنە نێو ڕوباری مونزورەوە و پێشکەشی ڕۆحی پاکی ژنانی کوردی دەکەن .
بە گوێرەی هەندێک لە ئامارەکان زیاتر لە 72000 کورد لە کۆمەڵکوژیەکەدا شەهید کراون . لەم کۆمەڵکوژیەدا مەبەست قڕ کردن و بنەبڕ کردنی کوردەکان بە گشتی و کوردە عەلەویەکان بەتایبەت بووە .بە مەبەستی سڕینەوەی ناسنامەی نەتەوەیی ، کولتووری و مەزهەبی خەڵکی کورد لە دڕندانە ترین شێوە دەستیان نەپاراستوە .
ئەشکەوتی کوتوزیداغ لە دۆڵی ئیسکۆرلا کە دەڵێن 2500 ژن و منداڵ و پیری کوردی عەلەوی لە ترسی شەڕ پەنایان بۆ بردووە سەربازی تورک گازی ژەهراوی دەکەنە ئەشکەوتەکە و دەرگاکەی دەتەقێننەووە .
کۆمەڵێک لە کچان و منداڵانی کورد یان بە زۆر لە بنەماڵەکانیان سەندروان یان لە شەڕدا کەسووکاریان کوژراون و بێسەرپەرست ماونەتەوە . بەشێکیان ڕەوانەی شارەکانی ڕۆژاوای تورکیا کراون تا لە قوتابخانەی "باتیلی ئوکول" وەبەر خوێندن بخرێن کە ئەم قوتابخانە لە بنەڕەتدا لە چوارچێوەی سیاسەتی بەتورک کردنی کوردەکان و نەتەوە ناتوەکەکان دانراوە تا لە نەتەوە و کاسایەتی خۆیان بیانسڕنەوە و بەکاریان بێنن .
بەشێکیشیان ڕادەستی ئەفسەران و کاربەدەستان تورک کراون تا وەک کەنیزەک و خزمەتکار بەکاریان بێنن و سوکایەتیان پێ بکەن .
دیاردەی ڕفاندنی کچ و کوڕی غەیری تورک لە دەسپێکی دامەزرانی کۆماریەوە دەستی پێکردوە و سیاسەتی ئەتاتورک بووە.
کۆمەڵکوژی دەرسیم یەک لە گەورەترین کۆمەڵکوژیەکانی مێژووی مرۆڤایەتیە .
لە یادی ئەم ڕۆژە تاڵ و کارەساتبارەدا تەنیا دەتوانین بڵێی ئێمەی کورد لە ئاست ڕووداوەکان و کارەساتە مرۆییەکانی خۆماندا کەمتەرخەم بووین و نەمانتوانیوە وەک پێویست ئەزموون و لە بەرژەوەندی نەتەوەکەماندا کەڵکی لێ وەربگرین . لە بواری نێونەتەوەییدا کاری لەسەر بکەین و وەک هەموو نەتەوەیەکی تر بە جینوساید و کۆمەڵکوژی نەتەوەیی بە دونیای بناسێنین و لە دادگایەکی نێونەتەوەییدا بکەران و درێژەپێدەرانی ئەو سیستەمە دژە مرۆڤیە کە تا ئێستاش درێژەی هەیە ڕیسوا بکەین . هیواداری پارتە سیاسیەکانی کوردستان یارمەتیدەری ئەو ئۆرگان و ڕیکخراوە مەدەنیانە بن وا لەم بوارەدا کار دەکەن .
با ئێمەی کوردیش مێژووی خۆمان و خەباتی پێشینانمان لەبیر نەکەین و ڕێزی لێ بگرین .
پارتی سەربەخۆیی کوردستان
05.05.2021
0 لێدوانەکان
Karla Gleichauf
12 May 2017 at 05:28 pm
On the other hand, we denounce with righteous indignation and dislike men who are so beguiled and demoralized by the charms of pleasure of the moment
M Shyamalan
12 May 2017 at 05:28 pm
On the other hand, we denounce with righteous indignation and dislike men who are so beguiled and demoralized by the charms of pleasure of the moment
Liz Montano
12 May 2017 at 05:28 pm
On the other hand, we denounce with righteous indignation and dislike men who are so beguiled and demoralized by the charms of pleasure of the moment