کێشەی کورد و هەلومەرجی ئێستا، نووسینی پرۆفیسۆر م.س لازاریۆف، بەشی سێهە و کۆتاییم
هۆسیاسیە دەرەکیەکان: نێونەتەوەیی بوون لەزەمانی ئێمەدا هەمومەیدانەکانی کۆمەڵایەتی وسیاسیەکانی ولاتانی جیهانی ناوەتە ژێرچۆکەوە. کێشەی کوردیش بەگوێرەی تایبەتمەندیەکانی خۆی کە باسمان لێوەکردن، یەکێک لەناونەتەوەیی ترین کێشەکان دێتە حیسابەوە. کێشەی کورد لەبەراییەکانی سەدەی١٩ وسەرەتاکانی سەدەی بیستەم لەمەیدانی ناونەتەوەییدا هاتۆتە ئاراوەو تەنیا لەپاش شەری یەکەمی عالەمیەوە، جێگای خۆی لە موناسەباتە نێونەتەوەیەکاندا گرتۆتەوە. لەودەوران ڕا تا ئێستاشی دەگەڵ رێگاچارەی کێشەی کورد بەپێی مەزەندەیەکانی نێو نەتەوایەتی وبەگۆێرەی تەناسوبی هێز کە لە رۆژهەلاتی نیزیک دێتە کارەوە، هێندەهەليکی تێپەراندوە. تاکۆتایی شەڕی دوهەمی جیهانی ٣ هەڵوێستی سەرەکی لەپێوەندی دەگەل کێشەی کوردا دیار و روونن.
ئینگلیز و فەرانسە بەهەڵوێستی بەتەواوی داگیرکارانە وخۆقازانجی لەکوردستان ولەگەشت ناوچەکەدا. یەکێتیی سۆویەت لەبەرخاتری هەڵکەوتەیی جوگرافیایی وهاوکات ملەبەملە دەگەڵ "ئیمپریالیزم". ترکیە و ئێران تەنیا دەولەتانی خاوەن دەسەڵاتی رەواوخاوەن حاکمیەتی تەواو لەرۆژهەلاتی نیزیکدا.
ئینگلیزوفەرانسە دەگەڵ دەستبەسەرداگرتنی کۆمەڵگەی گەلانی ئێراق وسوریە لەجەمعییەتێکی زۆری کوردی لێبوون، لەکۆششدابون تالەبزاوی کورد لەناوچەکەدا بەمەبەستی داگیرکاریی خۆیان وهەروەها پێکەوەنانی پێگەی لەدژی سۆویەت لەناوچەکەدا، بەدوای بەرژەوەندیەکانی خۆیانەوەدەگەران. هەلویستەکانی یەکێتی سۆویەت تائەودواییانە سەبارەت بەکێشەی کورد بەتەواوی لەهەمبەر قازانجەکانی ولاتانی رۆژئاوا دابوە، هەرچەند زید ونەقیزوەک دەگوترێ. دەولەتی شورەوی لەبنەوانەوە خوازیاری چارەسەری کێشەی کورد بووە و بەدوای لەناوبردنی ئەوهۆوسەبەبانەدادەگەرا کە ببوون بەپایەی ناکۆکیە نەتەوەییەکان لەکوردستاندا. دەولەتەکانی ترکیە وئێران لەپاش وەرگرتنی مافی حاکمییەتی خۆیان بەبێ مەحتەلی بۆ بەهێزکردنی خۆیان دەستبەکاربوون وهەوڵیاندا تا بەداگیرکاران دوێنیی خۆیان رێگای دەستتێوەردان نەدەن لە کێشەی کورددا. تاتەواوبوونی دەیەی ٥٠, هەلوێستی ئێراق و بەتایبەتی سوریەش سەبارەت بەکێشەی کورد، رەوەندێکی نێونەتەوەیی بەخۆیەوەنەگرتبو. پاش شەری دوهەمی جیهانیش ئالوگۆرێکی تایبەتی لەهەلویستەکانی ئەو دوو دەولەتە بەرامبەربەکێشەی کورد پێک نەهات. بەلام ژمارەی دەستەی خاوەن قازانج وبەرژەوەند لە بارەی سیاسیەوە لە کێشەی کورد دا زیادی کرد.
ئەمریکا لەلایەنی رۆژاواوە بوو بە بەرعۆدەی نەخش ورۆڵی سەرەکی وشوینەواری دەسەڵاتی ئینگلیزو بەتایبەتی فەرانسەش لەبرەوکەوتن، هەرچەند فەرانسە لەوئاخروئۆخرەدا لەهەوڵدایە نەخشی پێشوی خوی بگرێتەودەدەست. هەلبەت ولاتانی دیکەی سەرمایەداریش لەمەیدانی ئابووریدا لەکوردستان بەشدارن: شیرکەتەکانی ئینگلیسی، هولەندی، فەرانسەوی، ژاپۆنی، ئاڵمانی، ئیتالیایی و هەڵبەت ئەمریکایش لەهەلس وکەوتەکانی نەوت، تێکرا بەشدارن و بەوشێوەیە دەگەل گشتەشەرت وشروتێک دەکری لەسیاسەتە گشتیەکانی ولاتانی رۆژاوا بەرێبەریی ولاتە یەکگرتوەکانی ئەمریکا، پیاوبێتە سەرباسی نەخش ورۆڵی ئەمریکا لەسەر کێشەی کورد. تایبەتمەندیەکانی ئەوسیاسەتە برەوکویە و چیەوشێوەی بەکارگیریەکانی ئەوسیاسەتە لەدەورانی پاش شەرەوە تائەو رۆ بەکام ئاقارداوچلۆن بوە؟
لەوبارەوە دەبێ بکوترێ کە بزاوی گەلیی کورد کەوتۆتە ناوەندی ئەوسیاسەتەوە. ئەوسیاسەتە لەناو ولاتانی رۆژاوا بەچەشنی گشتی لەرۆژاوای نیزیکدا ڕۆڵێکی سەرەکیی پێرەوکردوە چونکە ئەوان دەیانەویست شوێنە ئیختیسادی- نیزامی وسیاسەکانیان لە کوردستان ولە ناوچەکەدا لەسەریەک پارێزگاربن. پشتیوانیی سنوردار لەجوڵانەوە جیا جیاکانی کوردەکان ئەویش تا ئەوجێەی کە ئەوبزاوانە لە هەمبەری ريژیمەکانی دژ بەولاتانی رۆژاوابە حیساب دێن.
کەلک وەرگرتنی وڵاتانی رۆژاوایی لە تێکۆشانی رزگاریخوازانەی گەلی کورد ئەندازەدار و لەچواچێوەیەکی تەنگدایە. لەراستیدا وڵاتانی یەکگرتوی ئەمریکا وهێندێک لە دەوڵەتانی ئوروپای رۆژاوایی بە"هەواداریی بەشەرت وکاتی" لەبزاوی خەڵکی کورد پشتیوان بوون، بەڵام بە هیچ شێوەیەک ئامادەی پشتیوانی نین لە ئامانجە گشتی ونیهاییەکانی تکۆشانی گەلی کوردستان کە بریتیە لەمافی دیاریکردنی چارەنووسی خۆیان و پێکهێنانی دەوڵەتی سەربەخۆی خۆیان، چونکە ئەومەسەلەیە جوابدەرەوەی قازانجە درێژخایەنەکانی ئەوان نیە.
0 لێدوانەکان
Karla Gleichauf
12 May 2017 at 05:28 pm
On the other hand, we denounce with righteous indignation and dislike men who are so beguiled and demoralized by the charms of pleasure of the moment
M Shyamalan
12 May 2017 at 05:28 pm
On the other hand, we denounce with righteous indignation and dislike men who are so beguiled and demoralized by the charms of pleasure of the moment
Liz Montano
12 May 2017 at 05:28 pm
On the other hand, we denounce with righteous indignation and dislike men who are so beguiled and demoralized by the charms of pleasure of the moment